SWOT là gì? Hướng dẫn phân tích mô hình SWOT chi tiết nhất

Thị trường kinh doanh luôn biến động, và lập kế hoạch định kỳ trở thành yêu cầu bắt buộc để doanh nghiệp hoạch định đúng và đứng vững trên thị trường. Do đó, phân tích SWOT – công cụ đơn giản nhưng hiệu quả – là nền tảng cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Bài viết bên dưới của Business Up sẽ giải thích cho quý bạn đọc hiểu chuyên sâu Swot là gì, từ ý nghĩa đến nguyên tắc cần tuân thủ, cách xây dựng mô hình chuẩn để giúp các doanh nghiệp hoạch định chiến lược một cách tối ưu nhất!

SWOT là gì?

Mô hình swot là gì? Swot là viết tắt của từ gì? SWOT là tên viết tắt của 4 từ, bao gồm điểm mạnh (Strengths), điểm yếu (Weaknesses), cơ hội (Opportunities) và thách thức (Threats) của một tổ chức, doanh nghiệp.

Mô hình này được thiết kế để trực quan hóa các dữ liệu liên quan, giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện về bối cảnh kinh doanh.

Khái niệm ma trận swot là gì – Ma trận SWOT bao gồm 4 yếu tố

Trong đó, điểm mạnh và điểm yếu là những yếu tố bên trong doanh nghiệp, mang lại lợi thế hoặc bất lợi so với đối thủ cạnh tranh. Cơ hội và thách thức là yếu tố bên ngoài, được dự đoán có thể tác động tốt hoặc xấu đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Việc phân tích đầy đủ và chính xác các yếu tố này sẽ giúp doanh nghiệp đưa ra các chiến lược phù hợp, tận dụng cơ hội và đối phó với thách thức một cách hiệu quả.

Xem thêm: Đừng mải mê chạy theo, hãy kiến trúc nên một hành trình khách hàng đầy hấp dẫn

Phân tích SWOT là gì?

Phân tích SWOT là một công cụ phân tích chiến lược phổ biến trong quản lý kinh doanh và lập kế hoạch chiến lược. Cụ thể:

Điểm mạnh (Strengths): Những ưu thế nổi bật của doanh nghiệp so với đối thủ, thị trường,…
Điểm yếu (Weaknesses): Những hạn chế bên trong có thể cản trở khả năng đạt được các mục tiêu.
Cơ hội (Opportunities): Yếu tố hoặc thời điểm quan trọng phía bên ngoài doanh nghiệp, nếu tận dụng đúng cách thì có thể mang lại nhiều lợi ích lớn.
Thách thức (Threats): Đây là yếu tố bên ngoài, có thể ảnh hưởng xấu đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp khi không đủ nội lực để đối phó.

Phân tích ma trận SWOT là gì – SWOT giúp đánh giá tổng quan về nguồn lực doanh nghiệp

Ý nghĩa của việc áp dụng ma trận swot là gì?

Việc sử dụng mô hình SWOT trong kinh doanh mang đến nhiều lợi ích quan trọng, bao gồm:

Đánh giá tổng quan: Giúp tổ chức hoặc cá nhân có cái nhìn tổng quan về tình hình của họ, xem xét các yếu tố nội bộ (sức mạnh và điểm yếu) và yếu tố bên ngoài (cơ hội và thách thức) gây ảnh hưởng.
Xác định điểm mạnh và điểm yếu: Xác định được những ưu điểm nổi bật của doanh nghiệp trên thị trường, và điểm yếu so với đối thủ. Từ đó đánh giá được những gì có thể phát triển hơn và những gì mà doanh nghiệp cần cải thiện.
Tận dụng cơ hội: SWOT giúp doanh nghiệp xem xét được các cơ hội xung quanh, bao gồm mối quan hệ, thị trường, đối thủ,… để tận dụng mở rộng và phát triển hoạt động của chính doanh nghiệp.
Đối phó với rủi ro: SWOT giúp đánh giá được các yếu tố thách thức tiềm ẩn xung quanh doanh nghiệp để lập kế hoạch dự phòng và đối phó.
Lập kế hoạch chiến lược: SWOT cung cấp cơ sở để phát triển chiến lược, dựa trên thông tin từ phân tích SWOT, người quản lý và nhà kinh doanh có thể xây dựng chiến lược kinh doanh, điều phối tối ưu.
Hỗ trợ ra quyết định: Cung cấp những thông tin hữu ích, trực quan bằng dữ liệu, thống kê để ra quyết định, thay vì dựa trên cảm tính hoặc trực giác.
Theo dõi và điều chỉnh: SWOT giúp theo dõi kết quả, đo lường và điều chỉnh tốt hơn.

Nguyên tắc cần tuân thủ khi sử dụng swot

Phân tích SWOT sai sẽ dẫn đến việc đánh giá, lên kế hoạch không đúng và không đạt được hiệu quả như mong muốn. Vậy, nguyên tắc cần tuân thủ khi xây dựng chiến lược swot là gì?

Phương pháp ma trận SWOT là gì – SWOT giúp doanh nghiệp nhìn nhận khách quan

Về bản chất, phân tích SWOT là một công cụ quan trọng để đánh giá tổng thể tình hình của một tổ chức, doanh nghiệp hoặc cá nhân. Mô hình SWOT chỉ mang đến giá trị thật sự cho bạn khi bạn xác định chính xác các yếu tố trong mô hình, cần tuân thủ các nguyên tắc:

Tập trung vào mục tiêu: Xác định rõ mục tiêu, vấn đề cụ thể để phân tích SWOT đúng trọng tâm, không đi sai hướng.
Tích hợp dữ liệu: Chỉ chắt lọc thông tin chính xác từ các nguồn đáng tin cậy để lấy cơ sở chuẩn xác định các yếu tố trong mô hình SWOT.
Khách quan: Hãy đánh giá doanh nghiệp dựa theo những yếu tố khách quan, tránh chủ quan thiên vị.
Phân loại rõ ràng: Phân biệt rõ ràng giữa các yếu tố SWOT.
Tương tác: Xem xét sự tương tác giữa các yếu tố SWOT để phát triển chiến lược phù hợp.
Sự linh hoạt: Nên điều chỉnh phân tích mô hình SWOT thường xuyên, vì thị trường luôn biến động.
Lập kế hoạch thực thi cụ thể: Dựa trên kết quả đánh giá tổng quan từ SWOT, xây dựng kế hoạch hành động có định hướng cụ thể.

Cách xây dựng mô hình SWOT hiệu quả

Điểm mạnh (Strengths)

Điểm mạnh là những ưu thế độc đáo mà doanh nghiệp sở hữu, từ đó có thể phát huy lợi thế vượt trội so với các đối thủ cạnh tranh.

Để xác định điểm mạnh của mình, doanh nghiệp cần tự trả lời các câu hỏi: Chúng ta đang làm tốt nhất những gì? Nguồn lực bên trong của chúng ta bao gồm những yếu tố nào? Chúng ta có lợi thế về con người, kiến thức, danh tiếng, kỹ năng, mối quan hệ, công nghệ như thế nào?

Công cụ swot hỗ trợ doanh nghiệp nhìn nhận được điểm mạnh

Một số khía cạnh điểm mạnh mà doanh nghiệp nên xem xét như:

Nguồn lực, tài sản, con người
Tài chính
Marketing
Cải tiến
Giá cả, chất lượng sản phẩm
Chứng nhận, công nhận
Quy trình, hệ thống kỹ thuật
Kế thừa, văn hóa, quản trị

Điểm yếu (Weaknesses)

Để doanh nghiệp ngày càng vững mạnh và phát triển, mọi doanh nghiệp đều phải thường xuyên nhìn nhận khuyết điểm và lập kế hoạch để cải thiện.

Công cụ swot hỗ trợ doanh nghiệp nhìn nhận được điểm yếu

Một số điểm yếu mà doanh nghiệp có thể xem xét bao gồm:

Tăng thêm tài sản: Đầu tư thêm vật chất, trang thiết bị, máy móc,… để tăng cường sản xuất sản phẩm, dịch vụ, tăng độ cạnh tranh.
Xem xét vị trí doanh nghiệp: Cân nhắc tính khả thi từ vị trí của công ty, nếu không kinh doanh tốt, không thuận tiện vận chuyển hàng hóa,… theo chiến lược hoạt động lâu dài.
Cải thiện quy trình nội bộ: Xem xét quy trình vận hành nội bộ một cách chi tiết để tối ưu quy trình, thủ tục nhằm tăng hiệu quả hoạt động tổng thể.
Củng cố nhân sự: Tuyển dụng nhân sự giỏi, đồng hành lâu dài để nắm chắc nguồn lực con người cho công ty.

Cơ hội (Opportunities)

Cơ hội phát triển cũng là yếu tố lớn để doanh nghiệp nắm bắt và tăng trưởng trong kinh doanh.

Tận dụng cơ hội trong mô hình SWOT

Các yếu tố môi trường bên ngoài có thể hỗ trợ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp hiệu quả và thuận lợi hơn bao gồm:

Sự phát triển theo chiều hướng tích cực của thị trường kinh doanh
Đối thủ cạnh tranh chưa có mặt hàng, sản phẩm, dịch vụ đó.
Xu hướng công nghệ thay đổi
Nhiều chủ đầu tư, đối tác tham gia góp vốn
Các yếu tố mùa, thời tiết
Quy định của các chính sách và luật pháp của nhà nước

Thách thức (Threats)

Doanh nghiệp thường phải đối mặt với nhiều thách thức từ môi trường kinh doanh bên ngoài. Một số thách thức lớn cần chú ý:

Nhiều đối thủ cạnh tranh lớn, quy mô tầm cỡ hoạt động cùng lĩnh vực trên thị trường
Khó khăn trong nguồn cung cấp nguyên liệu với giá hợp lý
Ảnh hưởng tiêu cực từ sự phát triển công nghệ
Khách hàng dần chuyển sang mua hàng trên các sàn thương mại điện tử

Tìm kiếm giải pháp đối phó thách thức sau khi đánh giá swot

Xem thêm: Giải quyết được lo lắng của khách hàng, bài toán quan trọng trong chiến lược B2B Marketing

Ưu nhược điểm của mô hình SWOT

Phương pháp ma trận swot là gì? Phương pháp này giúp doanh nghiệp đánh giá tổng quan nguồn lực và thị trường vô cùng hữu ích, tuy nhiên nó vẫn sẽ tồn tại ưu và nhược điểm.

Ưu điểm

Một số ưu điểm nổi bật của mô hình SWOT:

Không tốn chi phí: Mô hình SWOT được lập ra dựa trên đánh giá, thu thập thông tin, không tốn chi phí.
Hiểu sâu hơn về doanh nghiệp: Mang lại những kết quả quan trọng để doanh nghiệp nhìn nhận lại tổng thể, đánh giá những cơ hội và thách thức. Từ đó đưa ra nhận định chiến lược để xây dựng các kế hoạch hoàn hảo trong tương lai.
Khơi nguồn sáng tạo: Phân tích SWOT giúp tạo ra vô vàn ý tưởng và giải pháp kinh doanh mới cho doanh nghiệp. Từ việc nhìn nhận tổng thể các yếu tố, có thể dễ dàng cho ra những ý tưởng độc đáo và sáng tạo.

Mô hình SWOT mang đến nhiều lợi ích đáng kể

Nhược điểm

Kết quả phân tích chưa chuyên sâu: Các yếu tố được đưa ra khá đơn giản và thiếu ý phản biện chuyên sâu. Do đó, các phân tích thường có một số khía cạnh không chính xác, đi chuyên sâu thực tiễn, dẫn đến việc lên chiến lược kinh doanh kém hiệu quả.
Phân tích chủ quan: Một nhược điểm lớn của mô hình SWOT là nó thường dựa vào ý kiến chủ quan của người lập mô hình, không xem xét khách quan và thực tế.
Không đưa ra hành động cụ thể: SWOT chỉ cung cấp một bức tranh tổng quát của doanh nghiệp mà không thể khai thác sâu, do đó các phương pháp và hành động đề xuất thường chung chung và không chi tiết.
Cần thực hiện nghiên cứu bổ sung: Để lập một kế hoạch hoàn chỉnh, cần thực hiện thêm các nghiên cứu khác để lên kế hoạch chuyên sâu hơn. Những nghiên cứu chuyên sâu sẽ giúp bạn hiểu sâu sắc hơn và lập kế hoạch hiệu quả hơn.

Khi nào doanh nghiệp nên sử dụng SWOT?

Swot có nghĩa là gì với các doanh nghiệp?

Các doanh nghiệp nên sử dụng swot khi:

Khi khám phá sáng kiến mới: Sử dụng phân tích SWOT để đánh giá tiềm năng và rủi ro trước khi triển khai.
Khi sửa đổi chính sách nội bộ: Đánh giá lại các yếu tố nội bộ và bên ngoài để điều chỉnh chính sách phù hợp.
Khi xem xét cơ hội: Xác định cơ hội và thách thức để điều chỉnh hướng đi của doanh nghiệp.
Khi cần nhận diện điểm mạnh và yếu: Xác định các lĩnh vực hoạt động tối ưu và những hoạt động cần cải thiện.
Khi cần cái nhìn tổng quan: Phân tích SWOT giúp thấy được toàn bộ bức tranh doanh nghiệp. Từ đó, tạo điều kiện thuận lợi để xây dựng các chiến lược phát triển cho doanh nghiệp.

Ứng dụng thực tế mô hình SWOT trong các lĩnh vực

Mô hình SWOT (Điểm mạnh, Điểm yếu, Cơ hội, Thách thức) có thể áp dụng trong nhiều lĩnh vực để phân tích và xây dựng chiến lược.

Mô hình SWOT trong kinh doanh

Phân tích mô hình SWOT trong kinh doanh giúp doanh nghiệp có thể đánh giá tổng quan về tình hình kinh doanh hiện tại, bằng cách xem xét nội tại và môi trường bên ngoài.

Sức mạnh (Strengths): Liệt kê điểm mạnh của doanh nghiệp ví dụ như hương hiệu lâu năm trên thị trường, sản phẩm/sản phẩm dịch vụ chất lượng,…
Yếu điểm (Weaknesses): Liệt kê điểm còn hạn chế của doanh nghiệp như kỹ năng quản lý kém, tài chính không ổn định, hệ thống phân phối kém linh hoạt.
Cơ hội (Opportunities): Cơ hội và xu hướng trong thị trường mà doanh nghiệp có thể tận dụng để phát triển. Ví dụ: Xu hướng tiêu dùng tăng cao, phát triển công nghệ mới, cơ hội hợp tác với đối tác chiến lược tăng.
Rủi ro (Threats): Liệt kê các thách thức có thể ảnh hưởng đến doanh nghiệp. Ví dụ: Cạnh tranh cao, biến động thị trường, thay đổi nhà cung cấp, thất thoát vật tư,…

Ma trận swot là gì và ý nghĩa trong lập kế hoạch kinh doanh

Mô hình SWOT trong Marketing

Phân tích mô hình SWOT trong Marketing giúp đánh giá các nguồn lực xoay quanh hoạt động Marketing, thay đổi và đưa ra kế hoạch mới hiệu quả hơn.

Sức mạnh (Strengths): Liệt kê các yếu tố mạnh mẽ liên quan đến sản phẩm, dịch vụ, và doanh nghiệp. Ví dụ: Thương hiệu uy tín, sự tập trung vào khách hàng, tài chính vững mạnh, công nghệ tiên tiến, đội ngũ nhân viên tài năng.
Yếu điểm (Weaknesses): Liệt kê điểm yếu của sản phẩm, dịch vụ, và doanh nghiệp đang gặp phải. Ví dụ: Sản phẩm không phù hợp với nhu cầu thị trường, chi phí sản xuất cao, chiến dịch quảng cáo kém hiệu quả, hệ thống phân phối yếu kém, quản lý không hiệu quả.
Cơ hội (Opportunities): Bao gồm các yếu tố mà doanh nghiệp có thể khai thác để phát triển các hoạt động quảng bá và tiếp thị. Ví dụ: Xu hướng tiêu dùng thay đổi, cơ hội xuất khẩu đang tăng, thương mại điện tử phát triển, chính sách thuế ưu đãi.
Rủi ro (Threats): Liệt kê các yếu tố tiêu cực trong môi trường bên ngoài có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh. Ví dụ: Sự cạnh tranh gay gắt, biến động thị trường, thay đổi chính trị, sự phụ thuộc vào một nhà cung cấp duy nhất, các quy định nghiêm ngặt.

Swot nghĩa là gì trong Marketing – SWOT giúp xây dựng chiến lược Marketing thực thi nhất

Khi đã xác định các yếu tố trong từng phần của SWOT, doanh nghiệp có thể sử dụng thông tin này để xây dựng chiến lược Marketing. Ví dụ, có thể tận dụng các điểm mạnh để khai thác cơ hội và cải thiện yếu điểm nhằm giảm thiểu rủi ro.

Mô hình SWOT trong Quản lý Nhân sự

Mô hình SWOT giúp đánh giá tổng quan và xác định chiến lược quản lý nhân viên trong công ty, hỗ trợ đắc lực để quản lý nhân sự.

Điểm mạnh (Strengths): Các yếu tố nổi bật liên quan đến nhân sự và quản lý nhân sự của doanh nghiệp hiện tại. Ví dụ: Đội ngũ nhân viên giỏi chuyên môn, hệ thống quản lý hiện đại, chính sách và quy trình HR chỉn chu, văn hóa doanh nghiệp năng động.
Yếu điểm (Weaknesses): Liệt kê điểm yếu trong việc quản lý nhân sự. Ví dụ: Hiệu suất công việc thấp, hệ thống đánh giá hiệu suất không rõ ràng,…
Cơ hội (Opportunities): Liệt kê các cơ hội mà doanh nghiệp có thể nắm bắt, tuyển dụng, đào tạo và giữ chân được nguồn nhân lực chất lượng cao. Ví dụ: Xây dựng các chương trình đào tạo kỹ năng mềm định kỳ, trao thưởng thành tích, tổ chức team building gắn kết,…
Rủi ro (Threats) trong quản lý nhân sự: SWOT giúp doanh nghiệp nắm được các rủi ro trong quản lý nhân sự có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tổ chức. Ví dụ: Tuyển dụng khó, luật lao động thay đổi, nhân viên không gắn bó lâu dài,…

Phương pháp SWOT giúp quản trị nhân sự hiệu quả cho doanh nghiệp

Xem thêm: Sự khác biệt giữa B2B marketing và B2C marketing

Case Study: Phân tích ma trận SWOT của FPT

Tập đoàn FPT (FPT Corporation), tên chính thức là Công ty Cổ phần FPT, thường được gọi ngắn gọn là FPT, là một trong 20 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất tại Việt Nam. Công ty hoạt động chủ yếu trong ba lĩnh vực chính: Công nghệ, Viễn thông và Giáo dục.

Phân tích ma trận SWOT của FPT

Dưới đây là mô hình phân tích SWOT của FPT và ý nghĩa cụ thể:

Điểm mạnh của FPT

Đội ngũ nhân viên xuất sắc: Một trong những thế mạnh của FPT là đội ngũ nhân viên xuất sắc với trình độ chuyên môn cao. Tập đoàn hiện có hơn 1.100 nhân viên làm việc tại Hà Nội và TP.HCM, đều là những người trẻ trung, năng động, giàu nhiệt huyết và sáng tạo. Nhân viên của FPT đã nhận được các chứng chỉ chuyên môn quốc tế như CCNP, CCIE, CCNA,…
Thương hiệu nổi bật: FPT hiện đang nắm giữ đến 30% thị phần ngành Internet tại Việt Nam, là một trong những thương hiệu top đầu về tăng trưởng.

Đội ngũ nhân sự chất lượng cao của FPT

Điểm yếu của FPT

Đầu tư chưa hiệu quả: FPT được các chuyên gia đánh giá phân bổ đầu tư chưa tối ưu, dẫn đến biên độ lợi nhuận thấp. Trong lĩnh vực viễn thông, thị trường đang có 3 ông lớn: FPT Telecom, Viettel Telecom và VNPT, với tổng thị phần nội địa vượt quá 95%. Viettel đang dần vượt qua VNPT và có thể sớm vượt qua FPT, trong khi FPT Telecom đang phải thu hẹp các hoạt động ít lợi nhuận và bỏ lỡ những khách hàng tiềm năng.
Dịch vụ chưa đáp ứng nhu cầu khách hàng: Băng thông đường truyền quốc tế, dịch vụ hậu mãi còn một số yếu kém, chưa đáp ứng tốt được như những gì đã quảng cáo, khiến khách hàng không hài lòng với trải nghiệm thực tế.

Dịch vụ của FPT hiện chưa đáp ứng tốt trải nghiệm khách hàng

Cơ hội cho FPT

Phát triển trong lĩnh vực công nghệ thông tin: FPT có thể tận dụng thị trường công nghệ đang không ngừng phát triển, lĩnh vực chủ lực của công ty. Hiện tại, lĩnh vực này tại Việt Nam còn ít đối thủ cạnh tranh, tạo điều kiện thuận lợi cho FPT mở rộng và phát triển.
Thâm nhập thị trường quốc tế: Việt Nam gia nhập WTO, tạo điều kiện thuận lợi để FPT xâm nhập vào các thị trường quốc tế. Sự giảm bớt hàng rào thuế quan và sự phát triển mạnh mẽ của cơ sở hạ tầng thông tin mở ra nhiều khả năng mở rộng kinh doanh ra toàn cầu.

FPT có nhiều cơ hội phát triển tại thị trường trong và ngoài nước

Thách thức đối với FPT

Cạnh tranh cao: Việc Việt Nam gia nhập WTO mở rộng cạnh tranh không chỉ ở các công ty nội địa mà còn trên thị trường quốc tế. Sự tăng trưởng nhanh chóng hướng tới tự do hóa và toàn cầu hóa dịch vụ, cùng với việc cải cách bưu chính chậm, đã dẫn đến sự cạnh tranh mạnh giữa các đối thủ trong ngành.
Rủi ro trong lĩnh vực tài chính ngân hàng: Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu trong giai đoạn dịch Covid, sau dịch Covid có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của thị trường công nghệ thông tin. Tác động này đặc biệt ảnh hưởng đến các doanh nghiệp xuất khẩu và gia công phần mềm trong nước, bao gồm cả FPT, khi công ty có thị phần tại các nền kinh tế lớn như Mỹ và Nhật Bản.

FPT phải nỗ lực không ngừng để đối phó đối thủ cạnh tranh

Bài viết từ Business Up đã giải thích chi tiết về Swot là gì và cách xây dựng swot hiệu quả trong kinh doanh, marketing, quản lý nhân sự. Bằng cách xem xét toàn diện điểm mạnh, điểm yếu, khai thác cơ hội và đối phó với thách thức, các doanh nghiệp có thể xây dựng được bức tranh tổng quan và lên kế hoạch phát triển hiệu quả. Hy vọng bài viết giúp bạn hiểu rõ hơn và áp dụng SWOT thành công trong thực tiễn!

>>> Có thể bạn quan tâm: